Oorsprong

Anders kijken

Kwaliteit van bestaan gaat altijd over het concrete bestaan van mensen en ontleent zijn betekenis aan hun eigen verhaal. Hans Reinders en Lydia Helwig Nazarowa startten in 2009 het project Beelden van Kwaliteit met als doel om anders te kijken naar kwaliteit van zorg en ondersteuning dan tot dan toe gangbaar was. Aanvankelijk in de VG-sector en sinds 2014 ook in de NAH- en de verpleeghuissector.

Observeren

Beelden van Kwaliteit is een onderzoeksmethode, waarbij medewerkers worden opgeleid om op locaties teams van professionals op een niet-normatieve manier te observeren. De uitkomst is een verslag dat werkt als een ‘schone’ spiegel waarin zorgprofessionals zichzelf aan het werk zien zonder dat de onderzoeker zelf door het beeld loopt. Dit verslag wordt samen met de geobserveerde teams besproken door een kwaliteitspanel. Zo ontstaan beelden van kwaliteit die kunnen bijdragen aan de kwaliteitsontwikkeling.

Reflecteren

Er is een brede maatschappelijke ontwikkeling naar het vergroten van professionele ruimte en het werken in zelfstandige teams. Kwaliteitsontwikkeling in de langdurige zorg wordt in toenemende mate gezien als opdracht van lerende professionals, waarin reflectie op hun praktijk centraal staat. Dat vraagt om een onderzoekende houding van professionals. Beelden van Kwaliteit heeft als doel dit leerproces te faciliteren en begeleiden. Dit sluit nauw aan bij de huidige kwaliteitskaders in de langdurige zorg.

Hans Reinders

Professor Hans Reinders (1950) is emeritus hoogleraar aan de Vrije Universiteit waar hij ethiek heeft gedoceerd en ook de Bernard Lievegoed leerstoel heeft bekleed. Hij heeft een lange ervaring in de gehandicaptensector waar hij zijn wetenschappelijk onderzoek verricht. Hij heeft tal van boeken en artikelen gepubliceerd over de ethische aspecten van zorg en ondersteuning, met name aan mensen met een verstandelijke beperking. Een van zijn recente publicaties is 'Kwaliteit als ervaring'.

“In mijn visie is de verbinding tussen mensen ‘op de werkvloer’ de voornaamste bron van kwaliteit. ‘Als daar niets gebeurt, is de rest beschreven papier’, zeg ik altijd. In die verbinding komt alles aan op de vraag of de cliënt de ruimte krijgt om tevoorschijn te komen en te laten zien wie zij/hij werkelijk is. Dat gaat niet alleen om bejegening, maar om het ontdekken van mogelijkheden. Begeleiders die zich met een cliënt verbinden krijgen meer van die cliënt te zien dan wanneer ze dat niet doen.”

Lydia Helwig Nazarowa

Opgeleid als organisatiepsychologe met speciale aandacht voor community organization en als cultureel antropologe vervult Lydia Helwig Nazarowa sinds 2002 bestuurder/directeurfuncties in de gezondheidszorg. Daaraan voorafgaand leerde haar 18-jarige ervaring als medeoprichter en eigenaar van het bedrijf Isis Transcultural Leadership, dat klantoriëntatie in haar diversiteit en daarop afgestemde maatwerkdiensten (geleverd door ter zake kundigen), de sleutel is voor kwaliteit. Haar belangstelling voor leren en ontwikkelen kreeg meer inhoud gedurende haar 13-jarig docentschap, ondermeer docente Organisatie, Beleid en Management aan de Hogeschool van Amsterdam. Samen betekenis ontwikkelen vanuit analyses, reflectie op ervaringen en waarnemingen gaf verdieping aan de leerprocessen.

Haar professionele kennismaking met woonwagenbewoners en zigeuners in ’t Gooi leerde kort na haar eerste studie dat vanzelfsprekendheden niet vanzelfsprekend zijn. En eigenlijk had zij dit al kunnen weten. Tussen haar vierde en achtste levensjaar werd de basis- en bijbehorende programmering gelegd voor de keuzes die zij later maakte. Verschillen tussen mensen zijn een bron om uit te putten. Want, zo kreeg ze mee als les, “Het zijn niet de mensen zelf, maar de systemen waarmee zij zichzelf omringen, die een gevaar vormen voor ontwikkeling en vrede.”

Boeken

Het boek 'Kwaliteit als ervaring'

Het denken over kwaliteit in de langdurige zorg is aan het schuiven. De tijd van ‘meetbare kwaliteit’ lijkt voorbij. In plaats daarvan is ‘narratieve verantwoording’ in opmars. Hans Reinders onderzoekt deze verschuiving en het denken waarop ze berust. Uitgaande van de langdurige zorg voert hij een pleidooi voor kwaliteitsonderzoek niet ter verantwoording maar in dienst van de dagelijkse praktijk.

Het boek 'Tellen en vertellen'

Narratieve verantwoording geniet in de discussie over kwaliteit van zorg een steeds bredere belangstelling. Verhalen spreken meer tot de verbeelding dan cijfers. Vaak wordt daarom een ‘complementaire’ aanpak bepleit: naast ‘tellen’ ook ‘vertellen’ om een goed zicht te krijgen op de dagelijkse zorgpraktijk. Hans Reinders (emeritus hoogleraar ethiek aan de Vrije Universiteit in Amsterdam) en Lydia Helwig Nazarowa (organisatie-psycholoog en antropoloog) zijn pioniers in het zoeken naar andere wegen in het werken aan zorgkwaliteit.